بسیاری از ما وقتی مقابل عناوینی چون همایش، سمینار، ورکشاپ و … قرار می‌گیریم، معنی آنها را دقیقا نمی‌دانیم. مثلا شما فکر می‌کنید معنی سمینار چیست؟
در واقع، سمینار به نوع خاصی از رویدادها گفته میشود که در آن یک یا چند نفر سخن‌ران و ارائه‌دهنده‌ی اصلی وجود دارند و درمورد یک موضوع خاص صحبت می‌کنند. معمولا در سمینارهای موفق، سایر شرکت‌کنندگان نیز در بحث اصلی مشارکت می‌کنند و ارائه‌دهندگان اصلی بیش‌تر نقش تسهیل‌گر و هدایت‌کننده‌ی بحث‌ها را ایفا می‌کنند. گاهی اوقات این مشارکت صرفا به پرسش و پاسخ میان شرکت‌کنندگان و سخن‌رانان محدود میشود.
شاید ملموس‌ترین رویدادهایی که با عنوان سمینار برگزار می‌شوند و درموردشان می‌شنویم، رویدادهایی با عنوان سمینار کارشناسی ارشد هستند که در آنها دانشجوی کارشناسی ارشد در انتهای دوره‌ی آموزشی خود به تحقیق درمورد یک موضوع خاص می‌پردازد و در یک سالن و در جمع اساتید و سایر دانشجویان به توضیح درمورد آن می‌پردازد و در انتها به سوالات آنها پاسخ می‌دهد.
اهداف برگزاری سمینار
هر سمینار می‌تواند یک یا چند هدف عمده داشته باشد. مثلا در یک سمینار با هدف تحصیلی، حاضرین به بحث و تبادل نظر درمورد یک مسئله‌ی آکادمیک می‌پردازند تا بتوانند اطلاعات بیش‌تر و البته عمیق‌تری درمورد آن به دست بیاورند و به نتایج جدیدی برسند. در سیمنارهای آموزشی هم مشابه همین اتفاق رخ می‌دهد. مثلا یک عده دور هم جمع می‌شوند تا درمورد یک موضوع خاص مثلا سرمایه‌گذاری در بورس بیش‌تر بدانند.
برخی از سمینارها در کنار اهداف آموزشی، اهداف انگیزشی هم دارند. یعنی می‌خواهند به شرکت‌کنندگان انگیزه‌ی انجام یک کار خاص را بدهند. مثلا یک سمینار در حوزه‌ی کارآفرینی می‌تواند هدف خود را این‌طور تعریف کند: تشویق افراد به شروع کسب‌وکارهای کوچک و جدید.
همایش:
رویدادی که جنبه تخصصی دارد و معمولا مهمان ها هم، سطح بالاتر هستند. همایشی مشارکت‌جویانه که برای بحث، حقیقت‌یابی، حل مشکل و مشاوره تشکیل میشود. در مقایسه با کنگره، کنفرانس معمولاً در مقیاسی کوچکتر اما از ویژگی بالاتری برخوردار است و در نتیجه تبادل اطلاعات راحت‌تر انجام میشود. اگرچه کنفرانس ذاتاً محدودیت زمانی ندارد اما معمولاً دارای دوره زمانی کوتاه و اهداف مشخصی است.
—————
کنفرانس:
کنفرانس يعني مجلسي که تشکيل مي شود براي آنکه کسي مطالب علمي را براي ديگران بيان کند . معني ديگر آن اجتماع و انجمني از عده معدودي براي بحث در مسايل سياسي ،اجتماعي و فني مي باشد.کنفرانس کوچکتر از کنگره است . ضمنا” به اجتماع گروهي از متخصصان فن براي شور و بحث در باب مسائل فني و يا اجتماع جمعي از سياستمداران ، روساي دولتها ،وزيران به منظور حل يک مسائله سياسي داخلي و بين المللي کنفرانس نيز اطلاق مي شود .
—————
سمینار:
دسته اي از دانشجويان که تحت نظر يک استاد ، در رشته اي خاص به تحقيق و تتبع بپردازند و سخنراني هایی در آن رشته ترتيب دهند ،همچنين به دوره اي از تحصيلات ،که توسط چنين دانشجوياني تثبيت شود سمينار گفته مي شود . معني ديگر سمينار ، اطاقي است که دانشجويان در آن گرد هم آيند و به تشريح موضوعي بپردازند .در کشورمان واژه “همايش” جايگزين سمينار شده است . اما ديده مي شود بسياري از مجامع با اهداف متفاوت از معني ، با عنوان “همايش ” برگزار مي گردند .
—————
کنگره:
مجمع علمی یا سیاسی که جلسه تشکیل میدن و میتونه علنی باشه میتونه نباشه .
کلمه کنگره فرانسوي است که وارد فارسي شده در تلفظ بايد گافِ وسط آن ساکن باشد . يعني اجتماع و انجمني از آگاهان ،صاحبنظران و دانشمندان براي بحث و گفتگو پيرامون مسايل سياسي ،علمي ،هنري و نظاير آن . همچنين به مجمعي که از سران دُوَل ، نمايندگان کشورها يا دانشمندان تشکيل مي شود تا در باب مسايل سياسي ،اقتصادي و علمي بحث کنند ، کنگره گفته مي شود.
—————
فراخوان:
جلسه و یا دعوت به یک چیز خاص
گردهمایی:جلسه گروهی افرادی که در یک مجموعه هستند یا هم رشته هستند
جشنواره:جشن + واره : جلسه ای که جشن آور باشه.معمولا برای موضوعات شاد گذاشته میشه
—————
سمپوزيوم :
مجمعي که هدفش مباحث فلسفي و علمي باشد و يا مجمعي که در آن اشخاص مختلف راجع به موضوعي واحد ،مقالاتي ارائه نموده و يا سخنراني هائئ ايراد نمايند . مانند سمپوزيوم نفت يا سمپوزيوم حکمت و فلسفه و نظاير آن . عنصر اصلي در سمپوزيوم ،موضوع واحد آنست .
—————
گردهمایی :
گردهم آيي ،اجتماع کردن براي بحث و گفتگو پيرامون موضوعي که اصلا” جنبه علمي تحقيقاتي نداشته باشد . مجمعي است که برگزار کنندگانش قصد آن دارند تا موضوع مورد علاقه خود را از زواياي مختلف مورد بحث و بررسي قرار دهند. مثل حضور استانداران ، يا مديران کل واحدهاي يک سازمان و يا مسئولان انجمن هاي صنفي و تخصصي و نظاير آن …. در گردهم آيي سخراني و يا مقالات تخصصي ارائه نمي گردد .
—————
میتینگ :
هر نوع تجمع بیش از ۱۵ نفر که در مکانی تجاری برپامی‌گردد و شامل کنوانسیون، کنگره، کنفرانس، سمینار، کارگاه، سمپوزیوم می‌گردد که مردم را برای یک هدف مشترک یعنی تبادل اطلاعات گرد هم می‌اورد.
—————
کارگاه :
نوعی سمینار با تمرکز و تاکید بر بحث آزاد، تبادل ایده‌ها، نمایش روشهای بکارگیری عملی مهارتها و اصول است. همچنین به گردهم‌آیی چندین نفر برای بحث عمیق و شدید درباره موضوعی خاص نیز اطلاق میشود.
—————
کنوانسیون :
همایش ملی یا بین‌المللی تشکیلات و دوایر بازرگانی، با هدف بحث یا ارائه نمایشگاههای تجاری. کنوانسیون همچنین به همایش عمومی و رسمی تشکیلات قانونگذاری، گروههای اجتماعی و اقتصادی نیز اطلاق میشود که به منظور فراهم آوردن اطلاعات در یک موقعیت خاص تشکیل میشود.
انواع ارائه سمینار دانشجویی کدام هستند؟
به‌طورکلی چند دسته اساسی ارائه وجود دارد. نوع اول ارائه کلاسی است که معمولاً بخشی از نمره درس به آن اختصاص داده میشود و موضوع آن باید مرتبط با درس باشد.
نوع دوم ارائه‌های مرتبط با مقالات علمی ارائه‌شده به کنفرانس ها یا سمینارهای مرتبط با رشته شماست. در این نوع ارائه‌ها شما یک مقاله ارسال می‌کنید و در صورت پذیرفته شدن، ممکن است آن با را به‌صورت شفاهی یا پوستر ارائه کنید.
نوع سوم همه ارائه‌های مرتبط با پایان‌نامه شماست.
در این نوع ارائه‌ها مبنا کاری است که شما به‌عنوان تحقیق یا پژوهش در کارشناسی ارشد یا دکتری انجام می‌دهید. سه گروه اساسی در این دسته قرار می‌گیرند: ارائه برای پیشنهاد موضوع پایان‌نامه، ارائه گزارش پیشرفت کار و دفاع نهایی از رساله دکتری یا پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
چرا باید ارائه علمی انجام بدهیم؟
شما زمانی که در حال تحصیل هستید یک مقداری اطلاعات علمی دریافت می‌کنید که معمولاً اصول و کلیات یک دانش هستند. بعد از مدتی باید اطلاعات شما سنجیده شود و یاد بگیرید که جواب سؤال‌های جزئی‌تر یا تخصصی‌تر مرتبط با رشته خود را به شکل علمی پیدا کنید. یا چیزهایی را که به شکل تئوری یاد گرفته‌اید در یک مورد واقعی به کار ببندید. اما آیا این کار را به روش درست انجام داده‌اید؟
ارائه علمی برای بررسی درستی تحقیق شما و به اشتراک گذاشتن تجربه و نتایج این کار اختراع‌شده است! پس هدف اول و اصلی از ارائه علمی پیدا کردن یک جواب درست برای یک سؤال درست از روش درست است.
البته باید دقت داشته باشیم که در بسیاری از علوم هیچ‌چیز قطعی نیست و منظور ما از درست بودن یک‌چیز، انجام دادن آن از روشهای علمی است.
چطور برای ارائه مطلب پیدا کنیم؟
پس تا اینجا به این نتیجه رسیدیم که برای یک ارائه خوب باید محتوای خوب داشته باشیم. محتوای خوب چند ویژگی اساسی دارد:
اول این‌که هدف دارد، یعنی دقیقاً می‌دانید چه سؤالی پرسیده‌اید و در تحقیق خود به دنبال چه چیزی هستید.
دوم این‌که جواب سؤال را از منابع قابل‌اعتماد و به‌روزی پیداکرده‌اید. برای این کار باید احتمالاً به کتابخانه سری بزنید. اینترنت منبع خوبی برای پیدا کردن جواب همه سؤال‌ها نیست. می‌توانید عنوان مراجع را ازآنجا پیدا کنید. اما خود آنها را احتمالاً نه!
سوم این‌که گزارش خوبی از کار خود ارائه می‌کنید.
چگونه یک سمینار خوب ارائه کنیم؟
بعد از این‌که جواب سؤال خود را پیدا کردیم، باید آن را به شکل خوبی ارائه کنیم. در یک ارائه خوب شخص به شما این احساس را منتقل میکند که روی موضوع تسلط کافی دارد. یک گزارش به‌هم‌پیوسته و گیرا از داستان تحقیق خود تعریف میکند. در عین حال نقاط عطفی دارد که شنونده تغییرات بخش های مختلف مطلب را به خوبی متوجه می شود.
در این مدل ارائه‌ها شخص کار را به‌صورت جذابی شروع میکند. مقدمه طولانی و خسته‌کننده نیست و یک‌راست می‌رود سر اصل مطلب. روش انجام کار و نتایج را به‌خوبی توضیح می‌دهد و نتیجه‌گیری و پایان واضح دارد.
بخش های اصلی یک سمینار خوب
یک سمینار خوب چند بخش اصلی را باید حتما پوشش دهد و باید همخوانی بین بخش های مختلف آن وجود داشته باشد. زمان ارائه در سمینارهای دانشجویی معمولا حدود ۲۰ دقیقه است. البته در بعضی موارد که دانشجو تدریس بخشی از درس را به عهده داشته باشد ممکن است تا ۴۰ یا ۴۵ دقیقه هم طول بکشد.
برای یک ارائه در حدود ۲۰ دقیقه شما باید حد اکثر ۲۵ اسلاید داشته باشید. این که تعداد اسلاید های شما زیاد باشد و شما مجبور شوید تعدادی از آن ها را سریع رد کنید یک نوع خودکشی در سمینار است! این کار را نکنید!
خوب بیایید ببینیم اسلایدهای شما باید شامل چه مواردی باشند:
اسلاید ۱: اسلاید معرفی و عنوان سمینار و درس و نام شما و استاد راهنما به همراه لوگوی دانشکده و دانشگاه است. در این بخش احتمالا نمیتوانید خلاقیت زیادی به خرج دهید، اما روی فونت ها و اشتباهات املایی در همه جا و خصوصا در این اسلاید حساس باشید. باور کنید که گاهی در همین اسلاید اول سوتی های وحشتناکی رخ می دهد!
اسلاید ۲: گفتیم یک ارائه خوب در واقع پاسخ به یک سوال است. اینجا جایی است که شما باید هدف از پژوهش را و در واقع سوال اصلی تحقیق را بیان کنید. خوب دست به کار شوید و نشان دهید که تحقیق شما مهم است!
به جای این که بگویید: “امروزه…” یا این که : ” در دنیای حاضر….”، یک کار بهتر انجام دهید. مثلا فرض کنید موضوع ارائه شما نقش ایمنی در سازه هاست. می توانید ارائه تان را با یک نمونه حادثه شروع کنید.
اگر قرار است درباره کارآمدی یک سیستم سمینار بدهید می توانید با یک مثال نقض شروع کنید یا با یک نمونه موفق.
پس بهتر است اسلاید دوم که در واقع نقطه شروع ارتباط شما با مخاطب است، یک صفحه سفید نباشد که بالای آن نوشته شده: هدف از انجام تحقیق.
اسلاید ۳: حالا سوال پژوهش خود را واضح توضیح بدهید و بگویید چرا این موضوع را انتخاب کردید ( تاکید دوباره بر موضوع)
اسلاید ۴: یک دورنمای کلی از آنچه خواهید گفت ارائه بدهید. به نوعی فهرست مطالب را بگویید.
این بخش نهایتا باید ۲ دقیقه از زمان شما را به خود اختصاص بدهد.
اسلاید ۵ تا ۷: داستان تحقیق را بگویید. چیزی را که دیگران تا اینجا انجام داده اند. ممکن است اسمش را بگذارند مروری بر پیشینه تحقیق. یا روند تغییرات یک چیز در طول زمان.
این بخش باید حدود ۳-۴ دقیقه از یک ارائه ۲۰ دقیقه ای را پوشش دهد.
اسلاید ۷ تا ۱۲:
کاری که شما انجام داده اید و پژوهش شما. این بخش ممکن است فقط طبقه بندی شما باشد. یا یک مثال عملی کامل که شما آن را انجام داده اید. اگر کار شما فقط مقایسه و جمع آوری است باید در مورد معیارهای مقایسه حرف بزنید. اگر مصاحبه است درباره سوالات مصاحبه و دلیل انتخاب آنها. اما اینجا باید توضیح بدهید مساله را از چه راهی حل کرده اید.
بخش روش ها هم حدود ۵ دقیقه از زمان شما را خواهد گرفت.
اسلایدهای ۱۲-۱۸: در این بخش نتایج کار خود را بگویید. توضیح بدهید که جواب سوال چیست! این بخش مهم ترین بخش کار شماست و زمانی در حدود ۵ دقیقه را باید به آن اختصاص داد.
همخوانی و تعادلی که راجع به آن صحبت کردیم اینجا اهمیت پیدا میکند. وزن هر کدام از بخش ها باید حفظ شود. ارائه های زیادی را دیده ام که دانشجو آن چنان در مروری بر ادبیات غرق می شود که انگار خودش کاری انجام نداده است. یا برعکس انگار کلا از اول تاریخ علم را خودش تجربه کرده است.
اسلاید های ۱۸-۲۰: آخرین بخش کار شما هم نتیجه گیری کار شماست و پیشنهاد جهت ادامه کار. در این بخش باید عصاره تحقیقتان را به مخاطب بچشانید. پس لازم است خودتان آن را حسابی امتحان کرده باشید.
خیلی وقت ها در پایان صحبت از شما می پرسند: ” حالا همه این ها که گفتی یعنی چه؟” این سوالی است که در این دو- سه اسلاید آخر باید آن را توضیح داده باشید.
اسلاید۲۱: منابع تحقیق شما: اگر از شما خواسته شده است که منابع را در اسلایدها بیاورید مهم ترین ها را در یک یا نهایت دو اسلاید لیست کنید که در صورت لزوم بتوانید به آنها ارجاع دهید.
اسلاید ۲۲: این اسلاید هم که تشکر و قدردانی است. اینجا هم خلاقیت های بامزه ای می توانید به خرج دهید.
بعد از این که ارائه شما تمام شد، صفحه نمایش را روی وضعیت لیست اسلایدها قرار دهید تا در هنگام پرسش و پاسخ بتوانید به راحتی به اسلاید مورد نظر رجوع کنید.
کنترل استرس در سمینار
داشتن استرس در سمینار امری کاملاً طبیعی است. همه سخنران‌های حرفه‌ای هم آن را با خود دارند. پس سعی نکنید با روشهای عجیب‌وغریب مثل قرص آن را نابود کنید. بلکه از آن برای بهتر کردن ارائه خود استفاده کنید.
اگر برای سمینار استرس دارید، خود را آماده کنید. آمادگی برای رویارویی با یک موقعیت یعنی اطمینان خاطر. پس تمرین کنید و تمرین کنید و تمرین کنید.
در ارائه سمینار برای سؤالات آماده شویم
پیش‌تر گفتیم که هدف از ارائه یک سمینار دانشجویی تمرین پاسخ دادن به سؤالات علمی و تبادل علمی است. خوب میشود تبادل علمی بدون سؤال پرسیدن باشد؟
عمده‌ترین سؤالاتی که در جلسه ارائه پرسیده میشود در چند حیطه قرار دارد:
- درباره موضوع شما و هدف از انتخاب آن
- درباره جزئیات روشی که به‌کاربرده‌اید
- درباره معنی نتایج تحقیق شما و استنباط آنها
حالا اگر سمینار خود را به‌خوبی طراحی کرده باشید و جواب سؤالات بالا را بدانید احتمالاً به مشکلات بسیار کمتری بر خواهید خورد. البته یک‌راه بسیار خوب این است که سمینار خود را برای یک نفر که دانشی نزدیک به شرکت‌کنندگان در سمینار شما ( مثلاً همکلاسی‌ها) دارد ارائه کنید و از او بپرسید در کجا ابهام وجود دارد. بعد سعی کنید آنها را برطرف کنید.
وقتی از آسمون سنگ بباره!
هرچقدر هم برای ارائه آماده‌باشید و روی محتوا تسلط داشته باشید و تمرین کنید بازهم ممکن است رعایت نکردن چند نکته کوچک برای شما حسابی دردسر درست کند. عمده این مسائل مربوط هستند به تکنولوژی! اگر درست از آن استفاده نکنیم چالش‌های بدی برایمان درست میکند. مثلاً ممکن است لپ‌تاپ شما با ویدیو پروژکتور اتاق ارائه وصل نشود. اگر روی کامپیوتر عمومی اتاق کارکنید فونت‌ها و ظاهر اسلایدهایتان به هم بریزد و یا اصلاً فایل‌هایتان بپرد و آنها را پیدا نکنید.
پس حتماً اگر امکان‌پذیر هست از قبل هماهنگی وسایل را چک کنید. چند نسخه از ارائه خود پشتیبان تهیه کنید و با خیال راحت زودتر از ساعت مقرر به سر جلسه بروید.
امیدوارم جلسات ارائه سمینار شما به خاطرات خوب و پله موفقیت‌های شغلی و تحصیلی شما تبدیل شود.