بانکداری الکترونیکی نوع خاصی از بانکداری است که جهت ارائه سرویس به مشتریان خود از یک محیط الکترونیکی مانند اینترنت استفاده میکند. در این نوع بانک تمامی عملیات بانکی اعم از دریافت یا واریزکردن پول، تایید امضا، ملاحظه موجودی و دیگر عملیات بانکی به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و یا به عبارت دیگر استفاده از فناوری‌های پیشرفته نرم افزاری و سخت افزاری مبتنی بر شبکه و مخابرات برای تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی که می‌تواند باعث حذف نیاز به حضور فیزیکی مشتری در شعب بانک‌ها شود.

زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال ۱۹۱۸ میلادی بر می‌گردد. یعنی هنگامی که بانک‌های فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می‌پرداختند. اینترنت درسال ۱۹۷۰ توسط متخصصین دانشگاهی، به منظور اشتراک دریافت‌ها توسعه یافت و تا سال ۱۹۹۳ محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصاً تجاری که امید به گسترش مشتریانشان داشتند، افزایش پیدا کرد. عواملی که بانکداران را به سمت اینترنت متوجه ساخت عبارتند از مواجه شدن با مبالغ هنگفت و رقابت بین غیربانکی‌ها. در سال ۱۹۹۴، بانک‌ها شروع به کاوش در اینترنت کردند تا به عنوان یک سیستم تحویل داری پیشنهادی برای محصولات و خدماتشان از بانکداری اینترنتی استفاده کنند. این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کمتری را از بانک‌های شعبه دار پیشنهاد کرد، همچنین به دسترسی بازارهای جهانی و آسایش بیشتر مشتریان توجه بیشتری نشان داد. تا ژانویه ۱۹۹۵، فقط ۲۴ بانک بر روی شبکه اینترنت وجود داشت. اما به فاصله یک سال، ۸۰۰ بانک به این تعداد افزوده شد.

پیشینه پژوهشی برای بانکداری الکترونیک

تریلمیر^[۸۲]وهمکاران (۲۰۰۶) در پژوهشی در مورد اهمیت وفاداری الکترونیکی ؛ اعتماد؛ کیفیت وب سایت ؛ کیفیت خدمات ورضایتمندی تحقیق نموده و عواملی را که مشتریان را به استفاده از بانکداری الکترونیکی بجای استفاده از بانکداری سنتی سوق می دهد را مورد آزمون قرار می دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهند که درک منافع و اطلاعات بانکداری الکترونیکی از وب سایت ؛ محرکهای اصلی پذیرش بانکداری الکترونیکی است.
ونگ^[۸۳]وهمکارانش(۲۰۰۹) مطالعه ای را با عنوان “اعتماد یا عدم اعتماد؛معمای غیر قابل حل مصرف کنندگان با بانکداری الکترونیکی”صورت دادند که در آن به این پرسش پاسخ دادند که آیا آگاهی مشتریان از ریسک موجود در اینترنت می تواندبر اعتماد اثرگذاشته و مشتریان را به استفاده از بانکداری الکترونیکی متمایل سازد؟در چارچوب نظری این تحقیق فقط یک نگاه اجمالی به یافته های مطالعات قبلی شده و پذیرش و اصلاح ابزارهای آنها همان متغیرها؛ در حوزه ایران بازآزمون شده است.نتایج نشان داد بانکداری الکترونیکی بیش از آنکه یک مزیت باشد یک ضرورت است.
آماده^[۸۴]و همکاران(۲۰۰۹) در مطالعه ای در خصوص بانکداری الکترونیکی به بررسی “موانع توسعه بانکداری الکترونیکی در چشم انداز ۲۰ ساله” پرداختند.در این پژوهش ۴ مانع اصلی در توسعه بانکداری الکترونیکی گزارش شده است. دومانع مدیریتی و فرهنگی-اجتماعی که جزء عوامل نرم حساب می شوند و در واقع آنهایی که اندازه گیری و ارزیابی آنها دشوار بوده بر بلند مدت تاکید دارند ودو مانع دیگر مالی و فنی- فناورانه که جزء عوامل سخت هستند ودر واقع بیشتر سیستم گرا بوده و نقش حمایتی برای عوامل نرم دارند.با توجه به نتایج تحقیق دو مانع فرهنگی-اجتماعی و مدیریتی مورد پذیرش بوده و دو مانع مالی فنی- فناورانه از موانع توسعه بانکداری الکترونیک گزارش نشده است.
کریشنانگرو^[۸۵] و دیگران(۲۰۱۴)در مطالعه ای که به منظور سنجش شیوه های نوین ارائه ی خدمات بانکی توسط برخی استادان دانشگاه چند رسانه ای (مولتی مدیا )مالزی^[۸۶] انجام شده ، توسعه ی تکنولوژیهای ارتباطی و مخابراتی عامل جهش و تغییرعمده در بخش بانکی مالزی را معرفی کرده اند . نتیجه ی این تغییر استفاده ی گسترده از شیوه های نوین ارائه ی خدمات بانکی مثل عابربانک، تلفن بانک و بانکداری خانگی بوده است. این تغییرات عمده به منظور جلب رضایت مشتریان بانک صورت گرفته است . در بین خدمات ارائه شده بیشترین استقبال و استفاده از عابربانک و کمترین آن از تلفن بانک بوده است . برطبق مطالعات این محققان ، بانکداری اینترنتی هنوز در مالزی ایجاد نشده است ؛اما به نظر می رسد دولت درپی ایجاد شرایط پیاده سازی آن است .
ایوانس^[۸۷] و دیگران(۲۰۱۴) به همراه تنی چند از اساتید ؛ضمن بررسی بانکداری اینترنتی به مقایسه ی سیستم بانکی اردن و ایالات متحده امریکا پرداخته اند و تفاوت عمده بین کاربردهای شبکه های بانکی اردن و آمریکا را مشخص کرده اند . این مطالعه تفاوت بین سیستم بانکی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را به خوبی نشان می دهد.یافته های این تحقیق تفاوت این دو سیستم را به نحوه ی ارائه ی خدمات متفاوت در وب سایت آنها مربوط می داند. بانکهای آمریکا در وب سایتهای خود علاوه بر امکان ارائه ی خدمات بانکی،شرایط سرمایه گذاری، خرید سهام، پرداخت صورتحساب محاسبات مالی و … را فراهم آورده اند. درحالی که در بانکهای اردن ضعف های بسیار عمده در این خصوص دیده می شود.
هلدن وآلبانانی^[۸۸](۲۰۱۴)در پژوهشی تحت عنوان”سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات ودیگر عوامل موثر بر سود آوری بانکها در انگلستان”به بررسی نقش بانکداری الکترونیکی در سود آوری ۳۱ بانک انگلستان پرداخته اند.آنها بایک مدل رگرسیونی درقالب داده های تابلویی سالهای۱۹۹۶تا۱۹۷۶تاثیر متغیرهای مختلف ازجمله دستگاههای خودپرداز به عنوان شاخص بانکداری الکترونیک، سودآوری بانکهارابررسی کرده اند .در این تحقیق ماشینهای خود پرداز به عنوان موثرترین شاخص بانکداری الکترونیک وآسان ترین وپرطرفدارترین ابزار الکترونیکی بین مشتریان بانکها در نظر گرفته شده است که بصورت۲۴ساعته ،بدون نیاز به حضور در محل شعبه ومراجعه به کارمند بانک استفاده می شود .نتیجه این تحقیق مبنی بر تاثیر مثبت افزایش تعداددستگاههای خودپرداز ATMبرسودآوری بانکها از طریق کاهش هزینه های نیروی کار وکاهش هزینه های انجام تراکنش می باشد.
ساهوت^[۸۹](۲۰۱۳)در مطالعه ی دیگری که با همکاری مؤسسه ی ملی ارتباطات فرانسهو دانشگاه زیلینا اسلوواکی انجام داده اند ؛ نقش عوامل مؤثر در جذب مشتریان خدمات بانکداری الکترونیکی را مورد بررسی قرار گرفته داده اند.براساس مطالعات این گروه در فرایند ارائه ی خدمات بانکی شناخت رفتار مشتریان وعوامل مورد نظرشان در افزایش کیفیت خدمات الکترونیکی مؤثر شناخته شده است . برای افزایش کیفیت خدمات بانکی اینترنتی محققین توجه به چند عامل را مؤثر دانسته اند که عبارتند از زمان پاسخ گویی ، دامنه ی خدمات، ارتباط با مشتری، وجود اطلاعات مالی در دسترس، سهولت استفاده، امنیت، طراحی یک محیط گرافیکی مناسب از عوامل مؤثر برای جذب مشتریان اینترنتی است .