چکیدهها گوناگون هستند، ولی چکیده پارسا باید تمامنما [1] باشد. اینگونه چکیدهها مفصلتر از دیگر چکیدهها هستند. محتوای چکیده باید ساختارمند [2]و در بر گیرنده هدف، روش پژوهش، یافتهها و نتایج پژوهش در پارسا باشد (National Information Standards Organization, 1997).
- در بخش هدف در چکیده، هدفهای کلیدی و دامنه پژوهش گفته میشود. از آنجایی که بیشتر، چکیده با عنوان خوانده میشود، از نوشتن جملههایی همانند عنوان خودداری شود. اگر برای توضیح بهتر هدف، اشاره به پژوهشهای پیشین نیاز باشد، به پیشینه پژوهش نیز اشاره میشود.
- در بخش روش پژوهش، تنها فنون یا رویکردهایی میآیند که برای درک بهتر پژوهش نیاز هستند. در این بخش، فنون یا نرمافزارهایی که در متن آمدهاند نیز نام برده میشوند.
- بخش یافتهها باید تا جایی که شدنی است کوتاه و تمامنما نوشته شود. این بخش میتواند در بر گیرنده یافتههای تجربی یا نظری، روابط و همبستگیها، تأثیرهای مشاهده شده و … باشد. اگر یافتهها بسیار باشند، بخشهایی که به یافتههای تأیید شده و تازهای اشاره یا با یافتهها و نظریههای پیشین تناقض دارند، برای نوشتن اولویت دارند.
- بخش نتایج به تشریح دستاوردهای پژوهش میپردازد. این بخش میتواند توصیهها، ارزیابیها، کاربردها، پیشنهادها، روابط جدید و فرضیههای تأیید و رد شده را در بر داشته باشد.
- چکیده میتواند ۳۰۰ تا ۵۰۰ واژه داشته باشد و باید در یک صفحه و یک بند گنجانده شود. در نگارش چکیده جملههای کامل (فعلدار) بهکار میروند.
- در چکیده، بیشتر جملههای معلوم بهجای جملههای مجهول میآیند. باید از نوشتن واژهها، سرنامها، اختصارها و نمادهای ناآشنا در چکیده خودداری شود یا نخستین باری که در چکیده میآیند، تعریف شوند. برای جستوجوپذیری بهتر چکیده، باید واژههایی بهکار روند که به تکمیل توصیفگر [3]ها و شناسگر [4]های پارسا کمک میکنند. سفارش میشود که اصطلاحهای تخصصی (بهویژه نامهای جغرافیایی، نامهای خاص و…) آوانویسی [5] (به فارسی) یا آوانگاری [6] شوند. کاربرد اختصارها، سرنامها و سرواژهها برای نخستین بار در چکیده باید همراه شکل کامل آنها باشد و برای تکرار آنها اختصار یا سرنام بهکار رود. تا جایی که شدنی است، در چکیده فرمولی نوشته نمیشود (برای نوشتن فرمولها در چکیده، نگاه کنید به بخش صفحه عنوان به زبان فارسی). نمونهای از چکیده در شکل ۴-۱ آمده است.
- در پارساهایی که به زبان عربی نوشته میشوند، چکیده باید به سه زبان فارسی (برای خواننده فارسیزبان)، عربی (برای خواننده عربزبان) و انگلیسی (برای آسانسازی اشاعه اطلاعات در جهان) نوشته شود. چکیدهها در پارساهایی که متن اصلی آنها به زبان عربی است، بهترتیب به زبان عربی، فارسی (پس از چکیده عربی) و انگلیسی (در پایان پارسا) میآیند. در پارساهایی که متن اصلی آنها به زبان فارسی است، نخست چکیده فارسی و پس از آن چکیده عربی و در پایان پارسا نیز چکیده به زبان انگلیسی میآید.