رهبری چیست ؟
در بین همه ی وظایف مدیریت ، به نظر می رسد رهبری بیشتر از همه ، مورد مطالعه قرار گرفته و احتمالاً کمتر درک شده است . یک کتاب جامع که پژوهش رهبری را خلاصه می کند ، شامل 150 صفحه کتاب شناسی است و بیش از 2500 مطالعه را ذکر می کند. با این حال آخرین فصل کتاب ، دستوراتی برای پژوهش های آینده می دهد، نتیجه می گیرد که ، به فهم رهبری مربوط می شود ، تنها شروع کار انجام شده است . بررسی های دیگر ، تحقیقات رهبری را به نتایج مشابه می رساند . یک نفر وضعیت را با گفتن این جمله خلاصه کرد ” کل تاریخ تحقیقات رهبری ما را به نتایج واضحی نرسانده است … ” یک مقاله نویس عمده تحقیق و تئوری رهبری ، ناامیدی خود را به وسیله ی عنوان گذاری فرعی یک مقاله به صورت ” یک فرضیه ی دیگر هم به جهنم وارد شد ” ، بیان کرده است .
یک دلیل همه ی این هراس ها ، فقدان یک تعریف رهبری پذیرفته شده ی جهان شمول است . بسیاری از مطالعات از تعاریف مختلف استفاده می کنند ، بنابراین اغلب پژوهشگران چیزهای مختلف را مورد ارزیابی و بحث قرار می دهند اما آنها نام یکسان رهبری می نامند . مدیران و سایرین همچنین تعاریف متعددی از رهبری دارند . با این حال ، یک تعریف در ادبیات مدیریت نسبت به بقیه خیلی متداول تر است ، احتمالاً آن نسبت به آنها که به طور کلی مورد استفاده قرار می گیرند ، خیلی محدودتر است . به طور خاص ، رهبری در مدیریت به عنوان یک فرایند میان فردی تعریف می شود ، که مدیران به وسیله ی آن سعی می کنند برای نیل به اهداف وضع شده ، در کارکنانشان نفوذ کنند .
توجه داشته باشید که رهبری چگونه از سایر فرایندهای مدیریت متمایز می شود . برنامه ریزی ، سازماندهی و کنترل را ، همگی را می توان به عنوان غیرشخصی در نظر گرفت . مدیر می تواند آنها را به تنهایی در اداره پیاده کند . اما رهبری کردن یا رهبری متفاوت است . رهبری نه به طور جداگانه بلکه به طور متقابل اتفاق می افتد .
همچنین به نظر می رسد تعریف مدیریت از رهبری ، بعضی از فعالیتهایی که بسیاری از افراد برای رهبری محوری فرض می کنند ، مستثنی می کند . برای نمونه ، هدفگذاری باید با برنامه ریزی مطابق باشد ، نه رهبری ، زیرا رهبری فقط با توجه به وضع اهداف رخ می دهد . از سوی دیگر چنین مرزهای تمیزی ، بی ثبات به نظر می رسد . کمک به تعریف و تبیین اهداف به وسیله ی بحث در مورد آنها با کارکنان یک بافته یکپارچه از فعالیتهای مدیریتی است . در این بافت ما می توانیم رشته های برنامه ریزی و رشته های رهبری و احتمالاً رشته های کنترل و رشته های سازماندهی را شناسایی کنیم . شاید همه ی تعاریفی که از رهبری شده است ، این است که توجه داشته باشید که بافت درون بسیاری از فعالیتهای مدیریت ، یک فرایند تماس و ارتباط با زیردستان ( یا سایرین ، همچنین ) جهت نفوذ در آنها برای انجام کار است .آن جنبه از مدیریت ، خوب یا بد ، رهبری نامیده می شود .
شاید سوال اهمیت رهبری ، به خاطر این به وجود می آید که رهبری بدین گونه تعریف شده است ، دامنه معتدل تری نسبت به آن چیزی دارد که اگر شامل حجم بیشتری از آنچه می شد که به برنامه ریزی ، سازماندهی و کنترل اختصاص یافته است ، داشت . شرایطی وجود دارد که تغییرات در رهبری هیچ گونه تفاوت عمده در رضایت یا بهره وری ایجاد نمی کند . بهره وری ممکن است آنقدر به وسیله تکنولوژی ، استعداد ، پرداخت ، طراحی شغل ، و انگیزش درونی ، تعیین شود ، که روابط میان فردی بین سرپرستان و کارکنان ، همان گونه که هرزبرگ پیشنهاد کرده است ، ممکن است به چیزی بیش از یک عامل بهداشتی منجر نشود – یک منبع بالقوه تحریک ، که می تواند رضایت ، انگیزش و عملکرد را تقلیل دهد ، ولی ارتقا ندهد . به عبارت دیگر ، اگرچه رهبری مهم به نظر می رسد و میلیون ها خرج تحقیقات رهبری شده است ، ولی ارزیابی رئیس بانک تالولا از یک بازی نمایشی ولی بدیهی ممکن است کاربرد یابد ، در اینجا کمتر از آنچه که چشم را ارضا کند وجود دارد .
اما چنین ارزیابی ای ممکن است رهبری را زیادی تقلیل دهد . با همه ی اهمیت برنامه ریزی ، سازماندهی ، کنترل ، این ها از کل مدیریت فاصله ی زیادی دارند . در جایی که بهره وری تا حد زیادی تابعی از تکنولوژی ، انگیزش درونی ، یا دیگر متغیرها است ، فشار رهبری بر روی عملکرد ممکن است بحرانی باشد . این نقطه نظر در این ادعا منعکس می شود : رهبران با اندیشه های درخشان و قابلیت القای تفکر و عمل در دیگران ، مولدهای اصلی انرژی هستند . اثرات شخصیت آنها نوعی واگیر القا می کند ، انجام آنچه که به طور قابل ملاحظه ای در هدایت سازمانها نسبت به سیستم های غیر شخصی شده ، قوی تر است .
احتمالاً حقیقت این است که هردو ارزیابی اهمیت رهبری ، بعضی اوقات درست هستند . رهبری که به طور محدودی به عنوان کوشش های رهبر در تأثیر میان فردی تعریف شده است ، بعضی اوقات بی اهمیت و سایر مواقع در تعیین عملکرد قطعی است ، ولی اساساً بین این دو قرار می گیرد . همان گونه که شما اکنون باید انتظار داشته باشید ، به کلی وابسته است . وظیفه ما در این فصل این خواهد بود که آندسته از عواملی که به اثربخشی رهبری وابسته باشد ، در نظر بگیریم .
این فصل به دو هدف نایل می آید و دانش شما را در آغاز مطالعه از نظریه های متعدد و شواهد تحقیقاتی مختلف متمرکز خواهد کرد .اولاً ، پیگیر جستجو برای عوامل کلیدی در اثربخشی رهبری به عنوان حرکت از خصوصیات و سبکهای رهبر به ویژگی های کارهای به هم وابسته ، قدرت و ویژگی های زیردستان در وضعیت های رهبری می شود . این پژوهش به موازات تکامل تئوری مدیریت عمومی از رویکردهای خطی علت – معلولی به رویکردهای سیستمی و اقتضایی که پیچیدگی های وضعیت رهبری را بهتر منعکس می کند . ثانیاً ، راهنمایی های عملی در رهبری مهارتی را فراهم می آورد . خصوصاً تحلیل های اقتضایی ، مسیر – هدف ، و درخت اخذ تصمیم در رهبری ، مبناهای منطقی برای انتخاب از بین تکنیک ها و سبک های مختلف پیشنهاد می کند . با نشان دادن شواهد که بعضی از سبک های رهبری نسبت به دیگر سبک ها ، در شرایط خاص کارامد تر هستند ، بسته به ویژگی های رهبران ، زیردستان ، کارها ، و اهمیت نتایج مختلف ، نظیر کیفیت یک تصمیم ، پذیرش آن توسط زیردستان ، و زمان انجام این تصمیم ، این کار را انجام می دهند .
