این پرسشنامه استاندارد از نوع فایل ورد و به همراه تمامی اطلاعات مربوط به نمره گذاری، تفسیر، و … در قالب جداول زیبا و آماده تکثیر ارائه گردیده است. پس از پرداخت موفق می توانید به صورت آنلاین اقدام به دانلود فایل مربوطه بپردازید.
هدف: ارزیابی میزان کارآمدی خانواده از ابعاد مختلف (اخلاقی، بینشی، حقوقی)
تعداد سوال: 79
تعداد بعد: 3
شیوه نمره گذاری: دارد
روایی و پایایی: دارد
منبع: دارد
نوع فایل: word 2007
همین الان دانلود کنید
قیمت: فقط 1800 تومان
خداوند، آفرينش انسان را با پيوند زن و مرد آغاز كرد و آدم و حوا را دركانون خانواده سكنا داد و با اين تدبير، همة فرزندان آدم را به سوي زوجيت دعوت كرد و كمال انساني را در همراهي و همدلي زوجين در كانون خانواده ترسيم نمود. تدبير حكيمانة الهي، در قالب كشش و تجاذب ميان زن و مرد تجلي يافته و همة انبيا، بشر را در طول تاريخ، در كانون خانواده گرد هم آورده است و بدين‌سان، نسل بشر به زندگي خود ادامه مي‌دهد.
خانواده به عنوان كهن‌ترين نظام در جوامع بشري، مناسب‌ترين سازمان براي تأمين نيازهاي جسمي و روان‌شناختي اعضا و بهترين بستر براي پرورش نسلي كارآمد و معتقد به ارزش‌هاي ديني و اجتماعي، زمينه‌ساز تأمين نيازهاي اقتصادي، حقوقي و رواني افراد بشر بوده است. در سال‌هاي اخير، نظام خانواده به دليل تحولات فرهنگي، اجتماعي، صنعتي، علمي و ارزشي، با مشكلات متعددي روبه‌رو شده است.1 تزلزل بسياري از سنت‌ها، اخلاقيات، آداب، رسوم و اعتقاداتي كه عامل تقويت، استحكام و تعادل خانواده بوده، به صورت جدي، كارآمديِ خانواده را تهديد كرده است.
منابع ديني ما ـ يعني قرآن و سنت‌ـ ، سرشار از توصيه‌هاي عاطفي، شناختي و رفتاري براي تأمين كارآمدي خانواده است. مجموعه تعاليم اسلامي در مورد خانواده، ما را به نظامي رهنمون مي‌كند كه شاخص‌هاي كارآمدي را در بردارد و پاسخ‌گوي نيازهاي مادي و معنوي خانواده است.
امام صادق† با اشاره به برخي از اهداف و شاخص‌هاي خانواده مطلوب و كارآمد، مي‌فرمايند: كسي كه قصد ازدواج و تشكيل خانواده دارد، لازم است خود را در پناه خدا قرار دهد، دو ركعت نماز بگزارد، حمدوثناي خدا بگويد و اين چنين دعا كند:
خداوندا، من تصميم به ازدواج و تشكيل خانواده گرفته‌ام. همسري نصيبم كن كه از لحاظ جسم و اخلاق(كارآمدي اخلاقي) نيكو‌ترين باشد، دامني پاك و بي‌آلايش داشته و حيثيت وجود خود و مال و دارايي(كارآمدي حقوقي) من را نگه‌دار باشد. از نظر رزق، وسعت روزي و از نظر بركت، فزاينده‌تر باشد. خداوندا، از او براي2 من فرزندي پاك‌سرشت مقدر فرما؛ فرزندي كه براي من در طول حيات و پس از مرگ، خلفي شايسته باشد.
در يك طبقه‌بندي كلي، مجموعة تعاليم و معارف اسلام به سه بخش عمده تقسيم مي‌شود؛ بخش اول يك سلسله بينش‌ها و نگرش‌هاي كلي نسبت به جهان، انسان و كل هستي را تشكيل مي‌دهد؛ بخش دوم شامل ويژگي‌ها و خصلت‌هايي است كه يك فرد مسلمان در راه دست‌يابي به كمال، بايد خويشتن را به آنها بيارايد و از اضداد آنها دوري گزيند. اين بخش با عنوان معارف و دستورات اخلاقي اسلام مشهور است؛ بخش سوم به احكام اختصاص دارد. اين بخش شامل دستورالعمل‌هايي است كه به فعاليت‌هاي خارجي و عيني انسان، اعم از فعاليت‌هاي مادي، معنوي، دنيوي، اخروي، فردي و اجتماعي مربوط است3. بخش سوم ضامن رعايت حقوق انسان‌هاست.
شاخص بينشي خانوادة كارآمد، به بينش‌هاي ديني اشاره دارد كه براي رشد و كارآيي خانواده ضروري است. ايمان و باورهاي ديني به عنوان يك نگرش اصلي و محوري، به طور مستقيم و غيرمستقيم بر ابعاد شخصيت فرد، مانند هدف زندگي، ابعاد اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي زندگي و ديدگاه‌هاي فرد نسبت به شغل، ازدواج، تحصيل و حتي جنبه‌هاي جزئي‌تري مانند: تفريحات، علايق و ترجيحات رفتاري در زندگي اثرگذار است.
برخورداري والدين از باورهاي ديني مستحكم، در تحكيم روابط خانواده تأثير فراواني دارد و بي‌بهره‌ماندن خانواده از اين باور‌ها، مشكلات متعددي را در پي دارد و قرآن از آن به زندگي تنگ و سخت ياد مي‌كند.4 خانواده‌اي كه به دليل نداشتن اعتقادات ديني، داراي آرامش نباشد و اعضاي آن از زندگي لذت نبرند، نمي‌تواند كارآمد باشد.
يكي از اهداف مهم ازدواج، تكامل اخلاقي زوجين و پرورش فرزنداني داراي اخلاق اسلامي است. پرورش فرزند، تأمين‌كنندة يكي از نيازهاي مهم رواني انسان‌ها، يعني تعلق و پيوستگي به فرزند است.
پرورش، به جريان يا فرايندي منظم و مستمر گفته مي‌شود كه هدف آن، هدايت رشد اخلاقي، معنوي، جسماني و رواني، يا به طور كلي، رشد همه‌جانبه شخصيت پرورش‌يابندگان در جهت كسب و درك معارف بشري و هنجارهاي مورد پذيرش جامعه و نيز كمك به شكوفاشدن استعدادهاي آنان است.5 با توجه به چنين تعريفي از پرورش، تربيت و رشد جنبه‌هاي فردي و اجتماعي تمامي اعضاي خانواده، از عوامل كارآمدي خانواده به حساب مي‌آيد و براي دست‌يابي به چنين خانواده‌اي بايد براي رشد جنبه‌هاي گوناگون تلاش كرد.
بخش قابل توجهي از تبلور استعدادها و شكفته‌شدن توانمندي‌ها، مسئوليت‌پذيري‌ها و تعالي انسان، در نتيجة حيات اجتماعي، پيوندهاي خانوادگي و تجارب زندگي جمعي به ظهور مي‌رسد؛ به طوري كه هرگونه محروميت از روابط مطلوب و منطقي با ديگران و دورماندن از زندگي پوياي اجتماعي، زمينة بروز ناهنجاري‌هايي را در فرد فراهم مي‌كند6.
اولين جوانه‌هاي ارتباط بين انسان‌ها در حريم خانواده پديدار مي‌گردد و در ساير بخش‌هاي جامعه توسعه مي‌يابد. روابط خوش‌آيند و آرامش اعضاي خانواده با يكديگر، با بستگان، با اعضاي جامعه و مهم‌تر از همه با خداي متعال، مناسب‌ترين بستر رشد و شكوفايي و كارآمدي خانواده را فراهم مي‌سازد. در اين زمينه نيز اسلام دستوراتي دارد كه افراد خانواده را به حسن روابط با يكديگر دعوت مي كند؛ تلاش براي برقراري روابط محبت‌آميز، همراه با عاطفه بين والدين و فرزندان و نيز فرزندان با والدين، از ديگر آموزه‌هاي دين اسلام است.
اسلام براي ازدواج، اهداف و آثاري بيان كرده است و براي تحقق اين اهداف، براي همة اعضاي خانواده وظايف و مسئوليت‌هاي مشترك و ويژه‌اي را معين كرده است. در مقابل رعايت وظايف و انجام مسئوليت‌ها، حقوقي را نيز براي آنها در نظر گرفته است. رعايت اين حقوق، يكي از شاخص‌هاي خانوادة كارآمد است و زيرپاگذاشتن آنها، سازمان خانواده را متزلزل مي‌كند. رعايت مرزهاي درون‌خانوادگي مانند رازداري و برون خانوادگي مانند رعايت پوشش شرعي و حدود روابط زن و مرد و چگونگي مديريت منزل، از مباحثي هستند كه جزء شاخص‌هاي حقوقي خانواده است. بحث‌هاي اقتصادي كه بر كارآمدي خانواده تأثيرگذار است و به عنوان حقوق اعضاي خانواده مطرح مي‌شود، در شاخص حقوقي خانوادة كارآمد، مورد توجه قرار مي‌گيرد.
بنابراين خانوادة كارآمد7، خانواده‌اي است كه با پاي‌بندي اعضاي آن به اعتقادات ديني و رعايت حقوق و اخلاق اسلامي، زمينة كشف و پرورش قابليت‌ها و توانايي‌هاي آنان را در ابعاد شناختي، عاطفي و رفتاري فراهم كند.
تاريخچة سنجش و اندازه‌گيري خانواده
با ورود نظرية نظام به حوزة خانواده و طرح نظرية نظام‌هاي خانواده توسط ناتان آكرمن،8 زمينة مساعدي براي رواج نگرش نظام‌مند به خانواده و تحقيقات مبتني بر مفاهيم نظري تفكر نظام‌مند فراهم گرديد و ساختار، كارآيي و الگوهاي تعاملي اعضاي خانواده، مورد توجه قرار گرفت9 با توجه به پيچيدگي سنجش مفاهيم نظام‌ها، برخي محققان بر ساخت و طراحي ابزارهايي براي سنجش عملكرد خانواده اصرار ورزيدند. براي نمونه، تولياتوس،10 پرل موتلر11 و استراوس12در سال 1990، كتابي را منتشر كردند كه در آن حدود 1000 ابزار معرفي شده است و در حال حاضر، برخي از اين ابزارها براي ارزيابي عملكرد خانواده و زناشويي به كار گرفته مي‌شوند.13
در سال‌هاي اخير نيز ساخت آزمون‌هاي سنجش جنبه‌هاي گوناگون خانواده بر اساس مدل‌هاي متفاوت و از زاويه‌هاي گوناگون ادامه داشته است. همچنين در كشور جمهوري اسلامي ايران، به ويژه پس از پيروزي انقلاب اسلامي و رشد روزافزون دانش در زمينه‌هاي علوم انساني، پژوهش‌هايي در زمينه خانواده انجام شده است.
روان‌شناساني كه در حوزة خانواده و خانواده درماني فعاليت مي‌كنند، هريك از زاويه‌اي به اندازه‌گيري و سنجش خانواده همت گمارده‌اند، كه حاصل آن شكل‌گيري الگوهاي گوناگون سنجش و ارزيابي از عملكرد، كارآيي و كارآمدي خانواده است. معروف‌ترين اين مدل‌ها عبارت‌اند از: مدل ساختي، مك مستر، چند مختصاتي و بيورز.